Raja Perlis Kelima :
Raja Syed Hamzah Jamalullail (1943-1945)
Baginda adalah putera Raja Syed Safi Jamalullail dengan Che Shamsiah binti Lebai Mat Amin. Ini bermakna baginda adalah saudara seayahanda dengan Raja Syed Alwi Jamalullail. Selepas kemangkatan Raja Muda Syed Mahmud Ibni Syed Safi Jamalullail, baginda mula aktif membantu urusan pentadbiran Negeri Perlis dengan menjadi Naib Presiden Majlis Mesyuarat Kerajaan Perlis. Baginda juga bertindak sebagai Pengerusi kepada beberapa jawatankuasa di bawah Kerajaan Perlis, antaranya Jawatankuasa Pelajaran Negeri Perlis.
Semenjak April 1943, Kerajaan Jepun mula mengamalkan dasar pengiktirafan rasmi kepada kuasa Raja-raja Melayu dan zaman pemerintahan Raja Syed Hamzah Jamalullail amat sinonim dengan penderitaan yang bermaharajalela. Kebuluran merebak, harga barang-barang melambung tinggi dan hasil padi dirampas oleh Tentera Jepun. Perusahaan getah dan perlombongan bijih timah tergendala. Pendidikan yang diteruskan di sekolah-sekolah diubah orientasinya kepada pengagungan Jepun sebagai ‘Pelindung Bangsa Asia, Pemimpin Bangsa Asia dan Cahaya Asia’. Sebagai balasan kepada Kerajaan Siam di bawah pimpinan Perdana Menteri Phibul Songkhram yang memberikan kerjasama penuh sehingga penaklukan Jepun ke atas Tanah Melayu mendapat kejayaan besar, Negeri-negeri Melayu Utara Semenanjung dikembalikan kepada pentadbiran Kerajaan Siam. Tanpa persetujuan Majlis Mesyuarat Kerajaan Perlis pun, negeri ini bersama-sama Kedah, Kelantan dan Terengganu telah diserahkan semula oleh Kerajaan Jepun kepada Kerajaan Siam untuk ditadbir sebagai ‘caretaker government’. Kesemua negeri-negeri ini diletakkan di bawah pentadbiran seorang Pesuruhjaya Tinggi Tentera Siam yang bertanggungjawab kepada semua urusan kecuali Agama Islam dan adat istiadat Melayu. Beliau digelar Khaluang Tahan Besar dan beribu pejabat di Alor Setar. Di Perlis, seorang pembantu Khaluang Tahan Besar dengan gelaran Khaluang Tahan Phra’ Chamrat telah ditempatkan.
Kerajaan Siam memanggil Majlis Mesyuarat Kerajaan Perlis sebagai Muntri Spa Perlis. Raja Syed Hamzah Jamalullail menjadi Pengerusi Muntri Spa Perlis manakala pembesar-pembesar Perlis yang lain menjadi ahlinya. Baginda bertanggungjawab kepada Khaluang Tahan Besar dan Khaluang Tahan Phra’ Chamrat. Pegawai-pegawai Siam yang ditempatkan di Perlis kebanyakannya kurang mahir, kurang berdisiplin dan buruk perangai. Ada pula askar-askar Siam yang merayau di kampung-kampung dengan menjalankan kegiatan mencuri, menceroboh dan mengganas bagi membiayai aktiviti berjudi dan minum arak mereka. Walaupun ditadbir oleh Kerajaan Siam, Tentera Jepun masih terus ditempatkan di beberapa kawasan strategik sekitar Negeri Perlis.
Apabila Jepun menyerah kalah pada 15 September 1945, Bintang Tiga atau nama penuhnya Malayan People Anti-Japanese Army (MPAJA) yang dianggotai oleh majoriti ahli-ahli daripada etnik Cina bermaharajalela di Perlis selama seminggu sebelum British benar-benar kembali berkuasa. Kumpulan ini mengganas dengan membunuh dan membalas dendam terhadap orang-orang Melayu yang dituduh sebagai tali barut Jepun. Pentadbiran Tentera British atau British Military Administration (BMA) mula dilaksanakan di Perlis dengan pimpinan Mejar D. Burr. Sesudah itu barulah Penasihat British iaitu E.V.G Day sampai ke negeri ini. Walau bagaimanapun, BMA yang diketuai oleh Lord Mountbatten enggan mengiktiraf status Raja Syed Hamzah Jamalullail sebagai Raja Perlis. Sebaliknya British berusaha memulihkan kembali kedudukan Syed Putra yang dilantik sebagai Bakal Raja Perlis pada 30 April 1938. Dengan itu, Raja Syed Hamzah Jamalullail dikehendaki untuk menuruni takhta. Baginda meninggalkan Istana Arau untuk berpindah ke Setul dan kemudiannya ke Alor Setar sehingga akhir hayatnya. Pada tahun 1958, Raja Syed Hamzah Ibni Syed Safi Jamalullail mangkat.
Kredit : Dr. Hazman bin Hassan
Pengarah Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Perlis (JAIPs)